Esrar Bağımlılığı Nedir? Esrar Bağımlılık Yapar mı?

Esrar Bağımlılığı Nedir?

Çin ve Orta Asya’da yüzyıllardır aromatik bitki olarak kullanılan kenevir zamanla keyif verici madde olarak yasadışı kullanılmaya başlanmıştır. Kannabis olarak da adlandırılan esrarın elde edildiği bilinen en yaygın bitki haşhaştır.

Kuzey Amerika’da da marihuana ismiyle yaygın olan, günümüzde girmediği ev, zehirlemediği beden neredeyse kalmayan esrarın hitap ettiği kitlenin yaş ortalaması giderek düşerek 12-17 yaş aralığını bulmuştur.

Halk arasında ise esrar nedir sorusuna “ot, cigaralık, derman, tek/çift kâğıtlı, gogo, üçlü” diye cevap verilir.

Kenevir bitkisinin farklı işlenmesiyle üretilen ve yaygın kullanılan esrar türleri ot, gubar ve afgandır.

Sadece Merak Ediyorum: Esrar Nasıl İçilir?

Bilinen birçok zararının yanında esrar, bazı ülkelerde “kullanım amaçlı” kısmen yasaldır. Türkiye’de esrar kullanımı, yetiştiriciliği ve satışı ise ağır yaptırımlarla cezalandırılır. Buna rağmen başka bir alt başlıkta inceleyeceğimiz sebeplerle bağımlılığa yakalanan bireylerin çeşitli kullanım şekilleri vardır:

• Bitkinin kurutulan yaprağının parçalanıp tütünle birlikte sigara şeklinde sarılır -ki bu sigaradan en az beş kat daha zararlıdır.
• Bong ya da kova olarak bilinen yöntemle buhar olarak solunur.
• Keke ya da çaya karıştırılarak tüketilir.

Esrar: “Vücudumda ve Zihnimde Neler Oluyor?

Yukarıda saydığımız çeşitli kullanım yöntemleri ile esrar içen birey, birkaç dakika içinde öforizan etkisini görmeye başlar. Esrar, otuzuncu dakikada en yüksek etkisini gösterirken 2-4 saat aralığında azalarak son bulur. Ayrıca bazı zihinsel ve fiziksel davranışsal etkilerinin 12 saat boyunca izlendiği de olur.

“Bir Kereden Bir Şey Olmaz!” Esrar Bağımlılığı

Keyif verici madde olarak kullanılsa da akıllara gelen “Esrar bağımlılık yapar mı?” sorusunun cevabı ne yazık ki evettir. Esrarın vücuda girdiği andan itibaren yarattığı entoksikasyon ve esrar kullanılmadığı durumlarda görülen yoksunluk belirtileri esrar bağımlılığına işarettir.

İrritabilite, uykusuzluk yaşama, azalan iştah, kilo kaybı ve tahammülsüzlük belirleyicidir.

“Nasıl Anlarım?” Esrar Bağımlılığı Belirtileri

Çoğunlukla gençlerin ebeveynlerinin özellikle ergenlik döneminde çocuğunun madde bağımlısı olduğuna dair endişeleri vardır. Ebeveynlerin kafası “Oğlum esrar bağımlısı mı?” “Kızım esrar mı içiyor?” tarzı sorularla kurcalanır. Bunu anlamanın yolu çocuğa yakın olmak ve iyi gözlem yapmaktır.

Esrar kullananlar belirtileri kısa sürede psikolojik, zihinsel ve fiziksel olarak göstermeye başlarlar. Birey olur olmadık şeylere güler ya da alakasız durumlarda korku ve endişe içinde olur. Aynı zamanda esrar kullanımı gözleri kızartır, refleksleri yavaşlatır.

Son yıllarda psikiyatristlerin esrar bağımlılığında sık rastladığı şeyler duygu-düşünce dengesizlikleridir. Yüksek doz ve uzun süreli esrar belirtileri ise kişinin birkaç gün boyunca halüsinasyon görmesi, duygusal gelgitler ve bilinç bulanıklığı yaşamasıdır.

Hayal gücünde ve aktivitede kaydedilen önemli artışla beraber birey türlü sanrılar görmeye/işitmeye/hissetmeye başlar. İradedeki azalmayla ters orantılı cinsel istek artar. Bu da cinsel sapmalara mahal veren durumlarda bulunmaya sebep olur.

Bireyin esrar kullandığı esnadaki psikolojik durumuyla ilişkili olarak “good trip” şeklinde adlandırılan mutlu bir ruh haline bürünebilir ya da tam tersi kötü ruh hali olarak tanımlanan “bad trip”e girebilir.

Bad Trip Ölümcül Müdür?

Korkulanın aksine bad trip ölümcül değildir. Ama ölüm korkusuna sebep olur. Madde kullanımının zihinsel yan etkilerindedir ve birey dış dünya gerçekliğinden kopar, psikoz yaşar ve paniğe kapılır. Kimliğinden uzaklaşır ve motor kontrolünü kaybeder. Gerçekleştirdiğini sandığı eylemleri gerçekleştirmediğini fark eden birey -örneğin uzanmak isteyip uzanamayan- delirdiği hissine kapılır. Bu da anksiyete ve kendine yabancılaşmayı beraberinde getirir. Tribe girmiş birine müdahale ederken oldukça dikkatli olunmalı, sakinleştirilmeli ve bu yaşadıklarının madde kullanımı etkisi olduğu fark ettirilerek gerçekliğe dönmesi sağlanmalıdır.

Esrardan Kurtulmak Zor Ama İmkansız Değil

Yukarıda “Esrar bağımlılığı nasıl anlaşılır?” sorusunu yanıtladık. Şimdi biraz da sonraki adım olan kurtuluşu yani esrar bağımlılığı tedavi sürecini konuşalım.

Esrar bağımlısı birey genellikle çevresi tarafından tedavi olmaya ikna edilir ya da zorlanır. Başvurulan kurumda ilk yapılacak olan psikiyatrik değerlendirmenin ardından tanıyı netleştirmek için esrar bağımlılığı testi olarak nöropsikiyatrik ve psikolojik testler uygulanır. Tanının netleşmesinin ardından psikososyal değerlendirme için öykü almak adına aile ile görüşme yapılır. Diğer bağımlılık tedavilerinde de olduğu gibi burada da süreç boyunca aile desteği kritiktir.

Değerlendirmelerin ardından karar verilen doğrultuda ayaktan ya da yatışlı tedavi programına başlanır.

Yoksunluk durumunda yatışlı ya da 4 hafta içinde uygulanan idrar testi ile ilerleyen ayakta izlenen tedavi uygulanır. Destek tedavisi süreci ise bireysel, grup ve aile terapisi şeklinde işler.   

Psikososyal müdahale, motivasyonel görüşme, BDT ve Davranışçı terapi de son zamanlarda uygulanan ve işe yaradığı görülen yöntemlerdir. 

Bir yol gösterici olarak esrar bağımlılığı tedavi merkezlerine neredeyse her ilde bulunan AMATEM, YEDAM gibi kurumlar örnek verilir.

Bağımlılık kısa sürede atlatılabilen bir durum olmadığı gibi bireyin bağımlılık düzeyi, ruh hali, sosyal desteği ve yaşam standartları süre için yordayıcıdır. Uzmanların sık karşılaştığı ”Esrar bağımlılığı kaç günde biter?” sorusuna verilebilecek en iyimser yanıt minimum 6 aydır ve 1 yıla kadar çıkabilir. Bunun yanında esrar tedavisinde kullanılan ilaçları –santral sinir sistemine yönelik metadon, buprenorfin ve çeşitli antidepresanlar olarak güncelleyebiliriz fakat bunun bir kökten çözüm olduğunu iddia etmek yanlıştır çünkü ömür boyu kullanım gerektirir.

Hasta temizlendikten sonra nüksü önlemek çok kritiktir ve bunun için terapilere devam edilmelidir.